Hipodamos

Urodził się w 510 r. p.n.e. w Milecie, mieście które w tamtych czasach należało do Grecji. Obecnie należy do Turcji Egejskiej.

Hippodamos uchodzi za autora traktatu o Polis, czyli państwa - miasta w Starożytnej Grecji. Tu jednak warto wspomnieć o nim jako wybitnym urbaniście. Nie jest twórcą tzw. systemu hippodamejskiego, tylko jego rozpowszechnienia. Potwierdzono bowiem, że już w VII w. p.n.e. stosowano tematyczny układ ulic w Jonii, należącej do dzisiejszej Azji Mniejszej.

Zasługą Hippodamosa jest to, że pomysł przeniósł do Grecji i go rozpowszechnił. Tylko, albo właśnie dlatego, system przybrał nazwę od jego imienia.

Siatka hippodamejska

to jeden ze sposobów dokładnie przemyślanego rozplanowania miasta, którego podstawą jest podział przestrzeni regularnym układem ulic przecinających się pod kątem prostym.

Nowo - powstające miasto, a właściwie jego obszar, miał wyraźnie określone granice. Główne arterie to dwie przecinające się pod kątem prostym, najszersze ulice, wiodły od bram miasta do jego centrum. Jednej oś wyznaczała kierunek północ - południe, drugiej wschód - zachód. Obie trasy dzieliły teren osady na kwartały, czyli ćwiartki. Punkt przecięcia obu ulic wyznaczał centrum miasta. Tu lokowano ośrodek administracyjno - handlowo - kulturowy, czyli Agorę, oraz ośrodek kultu, czyli Akropol.

Kolejne, drugorzędne i węższe od głównych, ulice także zawsze przecinające się pod katem prostym, wyznaczały kolejne obszary. Zawsze w bliskim otoczeniu centrum miasta, był teatr, lub później w czasach panowania imperium rzymskiego - odeon, oraz gimnazjon jako miejsce ćwiczeń sportowych.

Dalszą część zajmowały zabudowania mieszkalne. Istniała zasada, że blisko Akropolu i Agory, teren zamieszkany był przez najważniejszych i najzamożniejszych. Pospólstwo mieszkało na obrzeżach miasta. A ponieważ ich domy były skromne i małe, na ich terenach ulice były gęsto rozstawione.

System hippodamejski

Okazuje się, że już w V w. p.n.e., układ miasta, czyli jego urbanistyka, nie wynikała z przypadkowego stawiania budowli. Badania archeologiczne dowodzą, że z całą pewnością ulice ułożone były wg ściśle określonego układu. Także najważniejsze budowle użyteczności publicznej, jak i najzamożniejszych mieszczan, stanowiły dokładnie przemyślane rozmieszczenie. Istnieją dowody, potwierdzone w wielu ważnych archeologicznie miastach, jak np. Ateny, Pireus, Milet, Rodos..., że system hippodamejski uwzględniał przyszłość, czyli rozwój miasta, jego funkcjonalność ale także, a może przede wszystkim, warunki naturalne danego miejsca.

Starożytne Kos budowane wg systemu hippodamejskiego

W małym muzeum przy Acropolu w stolicy wyspy Rodos, zobaczyć można jak sztywna była siatka hippodamejska

Patrząc na starożytne miasto Kamiros na Rodos,

nawet dziś wyraźnie widać system hippodamejski