Dzielnica mieszkalna starożytnej Eretrii

Z uwagi na położenie w stosunku do miasta i innych zabytków, dzielnica mieszkalna opisana zastała jako zachodnia.

Podczas prac wykopaliskowych wydobyto głównie zabudowania mieszkalne z okresu między IV a II w. p.n.e. Odkryte domy oznaczone zostały kolejnymi numerami: Dom I, Dom II i Dom IV.

Na północy wykopalisk znajduje się główna brama miasta, zwana Bramą Zachodnią. Zaczynała się tu droga prowadząca do Chalkis, czyli starożytnej Chalkidy.

Wiadomo jednak, że pod odkopanymi budowlami znajdują się pozostałości z wcześniejszych okresów. Przykładowo, archeolodzy znaleźli:

• położony na północy wykopalisk, mały cmentarz „Heroon” datowany na około 700 r. p.n.e., oznaczony trójkątem kamiennych płyt, oraz

• kilka budynków z VII do V w. p.n.e., których ściany są widoczne pod fundamentami Domu I.

Prawdopodobnie, na początku IV wieku p.n.e. cały obszar został przebudowany.

Trzy domy: I, II i IV były kilkakrotnie przebudowywane na przełomie IV i III wieku, aż ostatecznie zostały zniszczone przez Rzymian w 198 roku p.n.e.

Dom II jest największą rezydencją znalezioną do tej pory w starożytnej Eretrii.

Wejście do budynku prowadziło na centralny dziedziniec perystylowy, czyli wewnętrzny ogród lub dziedziniec otoczony kolumnadą. Z perystylu można było dostać się do otaczających go pomieszczeń:

• sal bankietowych po północnej stronie,

• prywatnych kwater mieszkalnych,

• pomieszczeń pomocniczych.

Studnia w północno-wschodnim narożniku perystylu zaopatrywała domowników w wodę.

Na przełomie IV i III wieku p.n.e. Dom II był podzielony na dwa oddzielne apartamenty.

Od strony południowej i zachodniej pomiędzy kolumnami perystylu wytyczono ścianę, oddzielającą pierwotne dwie części domu.

Oba apartamenty były zamieszkane aż do podboju Eretrii w 198 roku p.n.e., kiedy to zostały opuszczone już na stałe.

W Domu IV można wyróżnić dwie główne fazy budowy.

W pierwszej z nich, na początku IV wieku p.n.e., dom składał się z dwóch oddzielnych budynków.

Budynek wschodni Domu IV posiadał jadalnię oraz trzypokojową część mieszkalną, dostępną z dziedzińca perystylowego.

W części zachodniej Domu IV znajdowały się trzy duże sale bankietowe oraz szereg pomieszczeń pomocniczych.

Nietypowy układ sugeruje, że dom ten mógł należeć do stowarzyszenia, którego członkowie regularnie spotykali się i wspólnie spożywali posiłki.

W drugiej fazie budowy, około 300 r. p.n.e., oba budynki połączono i dobudowano kilka przybudówek.

Część zachodnia otrzymała kuchnię i łazienkę.

Od strony wschodniej pierwotny budynek rozbudowano i przekształcono w kompleks przemysłowy, w którym prawdopodobnie produkowano wino i oliwę.

Były dwa wejścia:

• jedno prowadziło na dziedziniec, który łączył oba skrzydła,

• drugie w południowo-wschodnim narożniku wschodniego budynku służyło do załadunku i rozładunku towarów.

Produkty rolne przechowywano w pithoi, czyli dużych glinianych pojemnikach.

Podobnie jak Dom II, Dom IV został zniszczony podczas rzymskiego podboju Eretrii w 198 r. p.n.e.

Po minięciu ruin rezydencji, znajduje się Brama Zachodnia, która była głównym wejściem do miasta od strony Chalkidy.

Do dziś zachował się próg, brama z dziedzińcem, oraz szereg wapiennych płyt, które w starożytności tworzyły poziom komunikacyjny.

Brama Zachodnia przeszła kilka przebudów w okresie między VI a II w. p.n.e.

Pod koniec III w. p.n.e. brama została zastąpiona dużą wieżą na machiny wojenne, którą prawdopodobnie zbudowali Macedończycy.

Na południowy wschód od Bramy Zachodniej znajdują się pozostałości małego Heroon, miejsca pochówku zmarłych w VIII i na początku VII w. p.n.e. Znaleziono tu. grobowce szlacheckich rodzin, broń i dary grobowe.