3. Kościół Matki Boskiej Zamkowej

powstał prawdopodobnie już w XI w. jako siedziba metropolity ortodoksyjnego. Gdy miasto zdobył Zakon Joannitów, miejsce przekształcono w Katedrę Zakonu św. Jana z Jerozolimy.  W 1523 r. Turcy przekształcili w meczet, a dzwonnicę (której dziś już nie ma) na minaret. Wnętrze pozostało bez zmian. Odbyła się tu krwawa masakra zgromadzonych chrześcijan, dlatego w czasach okupacji tureckiej, miejsce nazywano Czerwonym Meczetem. Od 1988 r. mieści się tu Muzeum Sztuki Bizantyjskiej z kolekcją ikon i fresków z Rodos i Chalki. Są tu także rzeźby i fragmenty budowli z czasów wczesnochrześcijańskich.

7. Plac Argorikastrou

oznacza Srebrny Zamek. W centrum stoi fontanna, która była wczesnochrześcijańską chrzcielnicą z V w. n.e., odkrytą przez włoskiego archeologa, niedaleko wioski Arnitha. Wielkość chrzcielnicy potwierdza, że dawniej chrzest nie przyjmowały małe dzieci, tylko dorośli. Kule armatnie, które tu leżą, zostały zebrane podczas oblężenia tureckiego w 1522 r. Znajduje się tu jeden z najstarszych budynków z XIV w. Armeria, który prawdopodobnie był pierwszym szpitalem.  W późniejszym okresie Turcy wykorzystywali ten budynek jako zbrojownię. Znajduje się tu także Muzeum Zdobniczej Sztuki Ludowej.

2. Muzeum Archeologiczne

mieści się w dawnym szpitalu zakonnym. Podobno fundusze na jego budowę jako pierwszy przekazał Wielki Mistrz Antonio Fluvian z Riviere w kwocie 10 tys. florenów.  Służył jako schronienie dla pielgrzymów do Ziemi Świętej, później także krzyżowcom. Budowę rozpoczęto w 1440 r. za panowania Wielkiego Mistrza de Lastic, a ukończono w 1484 r. gdy panował Wielki Mistrz d'Aubusson.  Szpital pełnił swoją funkcję zaledwie przez 40 lat. Gdy miasto zajęli Turcy, w 1522 r. przekształcili w koszary.  W latach 1914 ÷ 1918 Włosi zajęli się odrestaurowaniem miejsca. Pod kierunkiem słynnego archeologa i muzeologa Amadea Maiuriego, urządzono tu Muzeum Archeologiczne. Ozdobą wewnętrznego dziedzińca jest hellenistyczna kamienna rzeźba przedstawiająca lwa, trzymającego głowę byka. Przed nim znajduje sie fragment mozaiki podłogowej z wczesnochrześcijańskiego kościoła przywieziona z wyspy Karpathos. Oczywiście wszędzie tu są kule armatnie będące pamiątką po walce z Turkami w 1522 r. W Muzeum obejrzeć można fragmenty budowli, kolumn, ołtarzy czy grobowców z okresu od prehistorii do wczesnego chrześcijaństwa, zebrane na Rodos i innych wyspach Dodekanezu.

6. Ulica Rycerska

jest najsłynniejszą ulicą miasta, długości około 200 m i szerokości 6 m. Nazwa nie jest przypadkowa. Tutaj bowiem mieszkała wiekszość rycerzy zakonnych. Choć każdy z nich pochodził ze szlacheckiego rodu, budowle cechuje prostota. Po zniszczeniach z czasu oblężenia w 1480 i 1522 r. oraz kilku trzęsieniach ziemi, zniszczone domy zostały odrestaurowane tak, by dziś wyglądały dokładnie tak samo jak przed laty. 

Ulica Rycerska kończy się na Placu Kleobulosa Pałacem Wielkiego Mistrza i nieistniejącą już świątynią św. Jana. Kościół wzniesiono w XIV w. i był oficjalnym kościołem Zakonu Joannitów. Pomimo przekształcenia w meczet, zachował się dobrze aż do pamiętnej burzy w 1856 r., podczas której piorun uderzył w minaret. Płonąca wieża przeniosła ogień na budynek kościoła, w którego podziemiach składowany był zapomniany proch strzelniczy. Wielka eksplozja zniszczyła nie tylko świątynię ale i sąsiadujący Pałac Wielkiego Mistrza. Zginęło 800 osób. Zachował się projekt kościoła na rycinach. Włosi, podczas okupacji Rodos odbudowali kościół na Placu Mandraki, nazywając go Kościołem Zwiastowania.

1. Pałac Wielkiego Mistrza

to zachwycająca budowla, ukazująca wielkie bogactwo Zakonu Joanitów. Jest ogromnych rozmiarów, bo 80 x 75 m w planie. Silne fortyfikacje pozwoliły obronić pałac nawet w trakcie oblężenia Turków w 1522 r. W pierwszych latach okupacji, Osmanowie stworzyli tu więzienie, stopniowo tak bardzo zaniedbując, że z budynku pozostały ruiny. Wybuch pobliskiego kościoła w 1856 r. dokonał dzieła zniszczenia. Gdy władzę nad miastem przejęli Włosi, odbudowali Pałac zgodnie z pierwotnym wyglądem.

Odrestaurowywanie trwało wiele lat, aż do 1940 r. Przywieziono mozaiki podłogowe i posągi z Kos, z okresu hellenistycznego i rzymskiego. Archeolodzy oburzeni bili na alarm, gdyż grabiono największe greckie dzieła by przywieźć je tutaj.

Warto zwrócić uwagę, że błędnie zabytek często nazywany jest Pałacem Wielkich Mistrzów. Mistrz zawsze był jeden, wybierany dożywotnio. Prawidłowa nazwa odnosi sie więc do liczby pojedynczej.

Średniowieczne Stare Miasto w stolicy wyspy Rodos

Stare Miasto w Rodos nazywane Miastem Średniowiecznym jest unikatowe na skalę światową.

Tętni życiem o każdej porze dnia i nocy. Miejsce jest na tyle klimatyczne, że czasem trudno przecisnąć się w tłumie. Wystarczy jednak oddalić się od najbardziej obleganych miejsc, by spokojnie móc zagubić się w wąskich, często ślepych uliczkach. Wielu turystów to właśnie Rodos, czyli stolicę wyspy, wybiera jako bazę noclegową. Mozna odwiedzać to miejsce wczesnym rankiem, gdy kamienne miasto powoli się budzi. Przyjemnie jest być pierwszym klientem w wolnym tempie otwieranej kafejce, robić dowoli zdjęcia bez przypadkowych przechodniów, czy spacerować pustymi jeszcze uliczkami. 

W wielu miejscach spotkać można kamienne kule armatnie. Podobno są to pozostałości po oblężeniu w 1522 r. Można też spotkać o wiele starsze, nawet z 305 r. p.n.e., jako pamiątka po wojnie z Demetriuszem Oblężycielem. Używano ich w katapultach. Najlżejsze ważą około 2 kg, najcięższe ponad 260 kg.  

Warto wiedzieć, że dla Rodyjczyków Starówka nie oznacza miejsca starego, zabytkowego. Jest to teren otoczony murem miejskim a jego kształt jest skutkiem prac rekonstrukcyjnych.

5. Ruiny Świątyni Afrodyty

znajdują się naprzeciw Bramy Wolności. Jest to jeden z niewielu dowodów, że kolejne budowle, tu akurat sredniowieczne Miasto, zostało zbudowane na ruinach staroytnych miast. Sanktuarium świątyni pochodzi z III w. p.n.e. Zbudowane zostało z piaskowca pokrytego stiukiem o czerwnym zabrawieniu. Znaleziona tu statua Afrodyty znajduje się w tutejszym Muzeum Archeologicznym.

4. Muzeum zbiorów sztuki dekoracyjnej

Zgromadzono tu ceramikę, stroje, dywany, hafty, meble i rozmaiteozdobne przedmioty.

Języki w Zakonie Rycerskim

Zakon Rycerski skupiał trzy rodzaje członków;

• braci rycerzy, których nigdy nie mogło być więcej niż sześciuset - pełnili obowiązki wojskowe, aby być jednym z nich trzeba było być szlachetnie urodzonym,

• braci służebnych, którzy opiekowali się chorymi, ich pochodzenie nie musiało być szlachetne,

• braci kapelanów, którzy zajmowali się religijnymi obrządkami.

Członkowie zakonu pochodzili ze wszystkich krajów katolickiej Europy. Mówili więc w różnych językach. Podzielono ich na siedem grup, zwanych językami, tak by mogli się ze sobą porozumiewać. Każdy "język" miał swoją siedzibę, tzw. zajazd. Zwierzchnictwo sprawowała kapituła generalna i rada stanu. Zwierzchnictwo nad Zakonem obejmował Wielki Mistrz, wybierany przez członków Zakonu dożywotnio. W zadaniach pomagała mu Rada Stanu w której skład wchodziła kapituła generalna każdego z "języków". Oficjalnym językiem wszystkich dokumentów była łacina. Komunikowano się natomiast w języku francuskim, dlatego w każdej grupie narodowościowej musiano znać ten język. Jak bardzo popierany był język francuski świadczy fakt, że spośród 19 Wielkich Mistrzów rządzących kolejno na Rodos przez 213 lat, 14 było Francuzami.

8. Oberża języka Owernii

Budynek powstał w 1507 roku. Mieściły się tu kwatery kawalerów rodyjskich pochodzących z francuskiej Owernii. Zewnętrzne schody są typowe dla architektury wysp morza egejskiego. Tutejszy klimat i warunki tektoniczne wymusiły taki rodzaj rozwiązań konstrukcyjnych. Dziś zabytkowe wnętrza wykorzystane są przez administrację państwową, nie jest więc udostępnione dla zwiedzających.

9. Oberża języka Prowansji

Budowla pochodzi z XV w. i jest bardzo oszczędna w jakichkolwiek zdobieniach. Jest to jedna z siedzib języków na ulicy rycerskiej. Budynek ma niewielkie drzwi i okna oraz płaski dach. Na parterze, wokół wewnętrznego dziedzińca znajdowały się magazyny żywności, zaś na piętrze - pomieszczenia mieszkalne. Prostota miała przypominać rycerzom zakonnym o skromności i obronnym charakterze budowli.

10. Oberża "języka" Hiszpanii

Mieściła się tu siedziba języka Aragonii i Kastylii. Budynek powstał w latach 1421 - 1512. Łuk, z niewielkim pokojem wbudowanym w mury oberży, łączył nad ulicą rycerską oberżę Hiszpanii z oberżą Prowansji.

11. Oberża "języka" Francji

Budynek wybudowano w latach 1492 ÷ 1512, dzięki dwóm Wielkim Mistrzom; Piotra i Emeryka. Wyróżnia się bogato zdobioną fasadą o szerokości aż 25 m. Ciekawostką może jest fakt, że w 1912 roku budynek został wykupiony przez francuskiego ambasadora i do dziś jest własnością państwa francuskiego. Jest to  jedyna udostępniona do zwiedzania oberża języka. Na parterze znajdują się pomieszczenia Instytutu Francuskiego, na piętrze zaś organizowane są wystawy czasowe. Budowlę wyróżnia piękny ogród.

12. Oberża "języka" Włoch

Budynek powstał w 1519 r. za czasów Wielkiego Mistrza Fabrizia z Caretto.

13. Oberża "języka" Anglii

Wybudowany został w 1443 roku.

Zburzony w 1850 i ponownie zrekonstruowany  w 1919 roku.

Informacje przydatne przy zwiedzaniu:

Opisane poniżej zabytki mają numerację zgodną z czerwonymi numerami od 1 do 28 na mapce ukrytej w kafelce u dołu strony.

O murach Starego Miasta Rodos, po których można spacerować i z których rozpościera się piękny widok oraz bramach dowiesz się ze strony: Rodos mury bramy. 

14. Kościół Świętej Trójcy

Niewielki, jednopiętrowy budynek z przykuwającą wzrok białą figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem powstał w XIV w. Na fasadzie widnieje herb Wielkiego Mistrza Raymonda Berengera. Kościół bardzo ucierpiał podczas trzęsienia ziemi w 1480 r., dlatego dzisiejszy kształt jest wynikiem rekonstrukcji. Choć w okresie okupacji tureckiej kościół przekształcony został w meczet, to kamienna figura Matki Boskiej przetrwała.

15. Plac Hippokratesa

Rozpoznawalny jest dzięki charakterystycznej gotyckiej fontannie otoczonej kramami i tawernami. Ciekawym budynkiem jest tzw. Castellania. Ponieważ na piętro prowadzą masywne zewnętrzne schody, najczęściej jest miejscem odpoczynku dla zmęczonych turystów.

Był to ważny budynek w czasach panowania Zakonu Joanitów. Powstał w 1597 r. z przeznaczeniem na centrum handlowe. Na piętrze natomiast była sala sądowa, gdzie odbywały się rozprawy w spornych kwestiach. Dziś jest to siedziba biblioteki miejskiej i archiwum. Wystawiane są tu także dzieła sztuki ludowej.

16. Meczet Ibrahima Paszy

Wybudowany został w 1531 roku, jako pierwszy w podbitym przez Turków mieście. Dziśświątynia jest porzucona, wczesniej wielokrotnie przebudowywana, więc zabytkowy charakter uległ zatarciu. Opowiada się, że wieszano na rosnącym tu platanie niepokornych Rodyjczyków, którzy nie chcieli poddać sie rygorom najeźdźcy. Przed budynkiem znajduje się sarkofag samego Paszy Radjepa.

17. Starożytne mury miejskie

Jest to jedno z nielicznych pozostałości z tak odległych czasów. Sięgają bowiem aż 480 r. p.n.e. Znajdują się tu także pozostałości bizantyjskich umocnień.

18. ruiny kościoła Archanioła Michała

Zbudowany został w XVI w., gdy rycerze Zakonu Joannitów zajęli dawną katedrę Ortodoksyjnej Marii Panny Zamkowej (opisanej w pkt. 3 niniejszej strony). Świątynia zbombardowana została w czasie II wojny światowej i jak widać nigdy nie została odrestaurowana.

19. Meczet Sulejmana Wspaniałego

Wzniesiony został w XVI w., jednak ze względu na błędy konstrukcyjne został zburzony i postawiony ponownie w 1808 r. Choć nadal budynek pełni rolę świątyni to jednak rzadko jest otwarta.

Warto natomiast poświęcić chwilę tureckiemu sułtanowi. Za czasów jego panowania Imperium Osmańskie osiągnęło szczyt potęgi. Prowadził liczne wojny podbijając kolejne rejony. Na podbicie wyspy Rodos nie on pierwszy się zamierzał. Przypłynął tu na 400 statkach ze 160 tysiącami wojowników. Przeciwko miał Zakon Joannitów składający sie wówczas z 7500 żołnierzy, co i tak stanowiło wzmocniony oddział, gdyż zwykle ich liczba nie przekraczała 600. Walki trwały 6 miesięcy. Zakon Joannitów odjechał z swoimi skarbami na własnych statkach zostawiając umęczoną ludność. Najeźdźca podporządkował sobie wszelkie instytucje państwowe, mieszkańców wygnał z miasta a kościoły zamieniał w meczety. Każdy przejaw niesubordynacji karany był niezwykle brutalnie.

20. Islamska Biblioteka

W 1793 roku założył ją bogaty Rodyjczyk tureckiego pochodzenia. Warto na chwilkę zajrzeć gdyż miły ogród pełen zieleni wypełniony jest arabskimi pamiątkami. We wnętrzu biblioteki  zobaczyć można arabskie i perskie manuskrypty, dzieła ręcznie pisane, kopie Koranu z 1412 i 1540 roku. Znajduje się tu także kronika tureckiego oblężenia w 1522 r.

21. Wieża Zegarowa zwana też strażniczą

Wybudowana została po trzęsieniu ziemi w 1851 roku. Wcześniej stała tu inna, tzw. wartownicza będąca częścią bizantyjskich umocnień. Warto wejść, choć nie jest bezpłatne, gdyż rozciąga sie stąd ładny widok na starówkę. Miłe jest to, ze w cenie biletu jest dowolny napój bezalkoholowy w miłym, zielonym i nawiązującym do historii, miejsca. Warto wiedzieć, że Stare Miasto podzielone było murem na część Castello, należącą do Zakonu Joannitów oraz budynki rządowe i znacznie większą część tzw. Chory, czyli mieszkania ludności wyspy nie należącej do zakonu. Obie części rozdzielał mur biegnący prawie równolegle do dzisiejszej ulicy Sokratesa. W okolicach opisanej wyżej wieży, wzdłuż ulicy Theofiliskou odkryto kilka fragmentów średniowiecznych obwarowań z pozostałościami wież z czasów bizantyjskich i wypraw krzyżowych.

22. Staromiejski Teatr Tańca

W przewodnikach znajduje sie informacja, ze w letnie wieczory odbywają się tutaj p[okazy tańca greckiego. 20- osobowy zespół ubrany w tradycyjne stroje ludowe nie tylko tańczy przy muzyce na żywo, ale także odbywają sie tu lekcje dla zainteresowanych. Byłam na Rodos trzykrotnie i wydaje mi sie to mało możliwe, gdyż wysokie chaszcze wyraźnie dają informacje, ze od dawna nikt tu nie bywa. Sam teatr może być ciekawym obiektem, jednak nie znalazłam żadnej informacji o jego pochodzeniu i dziejach.

23. Meczet Sułtana Mustafy

Mimo żalu jaki Grecja ma wobec Turcji wie, że najeźdźca pozostawił po sobie "kawał historii", tej kulturowej i architektonicznej. Meczet jest przykładem tego, że trzeba dbać o zabytki. Gdy pierwszy raz przyjechałam na wyspę, tematyczny meczet miał brudne, szare fasady. Kolejnym razem zobaczyłam pięknie pomalowane ściany z zachowaniem nie tylko kolorytu, ale i wszelkich zdobień. Budynek powstał w 1765 roku. Mocno ucierpiał w czasie II wojny światowej, dzisiejszy kształt odzyskał dzięki odbudowie i renowacji. Ciekawostką jest to, że znajdująca się obok, zamknięta łaźnia turecka, tłumaczy ich tradycję. Otóż wg wiary muzułmańskiej, ślub odbywa się zawsze w niedzielę. Dwa dni wcześniej, młodzi razem z rodzinami i wszystkimi gośćmi odwiedzają łaźnię, w której spędzają dużą część dnia. Oczywiście są oddzielne pomieszczenia dla kobiet i mężczyzn. Bliskość budowli przypomina, jak tradycja jest w Turcji mocno związana z religią.

24. Kościół Świętego Fanouriosa

Bardzo skromny kościółek kryjący się za kamiennymi murami skrywa trzynawową bazylikę w 1309 r. i ciekawą historię. W czasach tureckiej okupacji budowla pełniła funkcję stajni, później meczetu. Pod tynkiem kryją się piękne freski, dziś ledwo zauważalne. Z miejscem wiąże się ciekawa legenda. Otóż zaraz po zdobyciu miasta przez Osmanów, plądrowano i grabiono kościoły. Wiadomo bowiem, że kryją one cenne przedmioty nie tylko ze względów materialnych. Jedna z ikon wyglądała jakby namalowana została poprzedniego dnia. Najeźdźcy próbowali ją rozbić; ta nie poddawała się. W końcu wkurzeni zrzucili ze skały i odeszli. Cała scena obserwowana była z ukrycia przez duchownych. Obraz przedstawiał rycerza w kilkunastu scenach męczeństwa. Fakt, ze ikona nie poddała sie przeróżnym próbom zniszczenia, uznano za dowód świętości. Namalowanym rycerzem był Fanourios, którego uznano jako świętego od rzeczy zagubionych. Uznano za jednego z patronów Rodos a jego imieniny obchodzone są 27 sierpnia.

25. Meczet Radjepa

Wzniesiony w 1588 r. z materiałów w większości pozyskanych po budynkach pozostawionych przez Zakon Joannitów. W bogato dekorowanym wnętrzu znajduje sie sarkofag Radjepa Paszy. Jest tu też fontanna służąca do sakralnych kąpieli i mauzoleum.

Wspomniana fontanna związana jest nierozerwalnie z rytualnym obmyciem zwanym wudu. W religii islamskiej poprzedza modlitwę. Czynności dokonywane podczas tzw. małej ablucji to przywołanie w myślach intencji, wypowiedzenie basmali (formuły), obmycie ciała, czyli; dłoni, całej twarzy, rak aż do łokci, zwilżenie włosów a nawet umycie stóp.

26. Kościół Matki Bożej z Miasta

Powstał w XIV w., w tzw. dzielnicy żydowskiej. Była to największa katolicka świątynia na Rodos. Jej wymiary w rzucie poziomym to 30 x 18 m. Choć dziś są to ruiny, gdyż w czasie II wojny światowej, bombardowanie bardzo kościół zniszczyło, to wciąż jest natchnieniem dla turystów i artystów.  Składa się jakby z dwóch części, trzech absyd pięknie zachowanych i nocą podświetlonych, oraz przedsionka kościoła z częściami kolumn oddzielających nawy. Dziś trudno sobie to wyobrazić, ale pomiędzy tymi częściami, jeszcze kilkadziesiąt lat temu przebiegała droga.

28. Szpital Św. Katarzyny

Wybudowany w latach 1391 ÷ 1392, dzięki włoskiemu rycerzowi. Wg niektórych podań wzniesiony został przez Krzyżowców i służył jako schronienie dla pielgrzymów i uczestników krucjat, w drodze do ziemi świętej. Budynek bardzo ucierpiał podczas trzęsienia ziemi w 1481 r., jednak już w 1516 r. poddano go remontowi. W latach 1929 ÷ 1932 był siedzibą uczelni kształcącej rabinów dla potrzeb społeczności żydowskiej terenów Morza Egejskiego. Niestety bombardowania w 1944 r. zniszczyły doszczętnie wschodnią część schroniska. Do 1986 r. budynek był schronieniem dla bezdomnych.

Opisane powyżej zabytki mają numerację zgodną z czerwonymi numerami od 1 do 28 na mapie Rodos ukrytej w kafelce poniżej. Opisane wyżej zabytki są ledwie namiastką tego, co warto tu zobaczyć. 

Mury Starego Miasta są również warte zobaczenia i przespacerowania, poczytasz o nich na stronie: Mury i bramy Starego Miasta na Rodos.

Więcej informacji znajdziesz w Przewodniku Apolla

27. Plac Żydowskich Męczenników

Plac łatwo rozpoznać dzieki fontannie udekorowanej rzędami muszli, rozgwiazd i ośmiornic namalowanych na niebieskim tle. Żydzi, którzy przyjechali na wyspę w XV w. stanowili najliczniejszą grupę mniejszości. Byli szanowani i przez wszystkie okupacje przeszli praktycznie bez szwanku. Jednak czasy II wojny światowej to bardzo trudne dla nich czasy.  Nazwa placu upamiętnia męczeństwo około 1600 Żydów w wieku powyżej 10 lat, którym kazano przyjść na plac ze wszystkimi kosztownościami i ubiorem na 8 dni. Statkiem wywieziono ich do Pireusu, skąd zaplombowanymi wagonami wywieziono do obozu w Auschwitz. Po wojnie powróciło zaledwie 40 osób. Gdy utworzono państwo Izrael, wielu Żydów wyniosło się z Grecji i Rodos. Ponieważ Naród Żydowski był tu dobrze traktowany, nawet podczas okupacji tureckiej, to właśnie tu, na Rodos, podczas wojny arabsko-izraelskiej, negocjowano warunki pokoju. W styczniu 1949 r. podpisano tu rozejm, niestety nie na długo.  Do tragedii Żydów nawiązuje obelisk z czarnego marmuru z wielojęzycznym napisem: "Na wieczną pamięć 1604 żydowskich męczenników z wysp: Rodos i Kos, którzy zostali zamordowani w nazistowskich obozach śmierci".

Powiązane linki