Świątynia Apolla w Eretrii na wyspie Eubea

jest najważniejszym, a jednocześnie najbardziej wyeksponowanym centrum religijnym z czasów starożytnej Eretrii.

Niestety, wiele wskazuje, że sanktuarium które dziś możemy zobaczyć, swój złoty okres miało niezwykle krótki i nigdy nie zostało ukończone.

Gdy w XVI w. p.n.e. stała tu najstarsza świątynia, a przynajmniej tak się przypuszcza, docierało tutaj morze. Dziś brzeg oddalony jest o 0,5 km od ruin.

Wymiary świątyni były imponujące, w planie aż 7,5 × 11,5 metra.

Sanktuarium związane było z ówczesnym, bardzo silnym kultem Apolla w Delfach. Drewniane kolumny, sześć w węższym boku na dziewiętnaście w dłuższym, skrywało zadaszone sanktuarium.

W VI w. p.n.e. sanktuarium zostało zasypane, by na jego miejsce zbudować nowe i bardziej okazałe.

W 520 r. p.n.e. rozpoczęto budowę nowej świątyni Apolla. Prawdopodobnie nigdy budowa nie została ukończona gdyż w najazd Persów w 490 r. p.n.e. zrównał całe miasto z ziemią.

Nie mniej jednak sanktuarium miało stać się imponującą budowlą.

I tak było.

Nową świątynię postawiono częściowo na "starej" z VII w. p.n.e. Częściowo, gdyż nowobudowana miała być o wiele większych rozmiarów: 20,55 × 47,80 metra.

Zachowano styl dorycki.

Marmurowy dach oparto na kolumnach zewnętrznych w ilości 6 wzdłuż krótszego i 14 wzdłuż dłuższego boku, oraz wewnętrznych ustawionych w dwóch szeregach dzielących świątynię na trzy wewnętrzne nawy.

Wnętrze składało się z przedsionka (pronaos), sali głównej (naos lub cella) oraz izby tylnej (opisthodome).

Po najeździe Persów, miasto planowało odbudować sanktuarium, jednak kolejny najazd w 198 r. p.n.e., tym razem Rzymian, udaremnił plany rozbudowy.

Do dziś niewiele zostało ze świątyni gdyż jak wiele pogańskich sanktuariów materiały budowlane zostały wykorzystane do budowy wczesno-chrześcijańskich kościołów. Nikt też wówczas nie dbał o specjalne wykorzystanie bogato rzeźbionych fragmentów budowli, stanowiły tak sam budulec jak najprostsze bloki kamienne.

Zachowało się co kilka części rzeźb zdobiących zachodni fronton a przedstawiających walkę Tezeusza z Amazonkami, oraz Atenę która ustawiona była w centralnym punkcie tympanonu.

Dzieła należą do jednych z największych greckich arcydzieł. Podziwiać je można w niewielkim Muzeum Archeologicznym w Eretrii.