Historia Eretrii na greckiej wyspie Eubea

Nazwa Eretria nawiązuje do żyznej gleby. Uważa się, że słowo to oznacza: "grunt orny".

Istnieją dowody sugerujące, że już w 2000 r. p.n.e. mogła istnieć tu pewnego rodzaju osada. Nic dziwnego, żyzne grunty, wzgórze idealnie nadające się na Akropol i port - to wszystko co najważniejsze aby się osiedlić.

Pewne jest, że w 1200 r. p.n.e. Eretria była już prężnie działającym miastem. Wspomina o niej Homer w Iliadzie. Okazuje się bowiem, że Eretria odpowiedziała na wezwanie Agamemnona i wysłała statki na wojnę trojańską.

Eretrianie byli dobrymi i wytrawnymi handlarzami. Dzięki wymianie towarów miasto bardzo się rozwinęło.  Podobno wiele spraw załatwiali z Fenicjanami.

Eretrianie byli świetnymi żeglarzami i wojownikami. W miarę umacniania potęgi miasta, podbijali kolejne tereny. Trudno określić zasięg kontrolowanego terytorium, jednak wiele wskazuje, że obejmowała całą południową Euebę z wyjątkiem małego obszaru wokół Karystos.

Eretria skolonizowała wyspy: Andros, Tenos, Keos a nawet ukochane przez turystów Korfu.

Eretria była potęgą morską Grecji

Na przełomie VII i VI w. p.n.e. Chalkida (dzisiejsza stolica Evii) i Eretria, miasta które wcześniej współpracowały ze sobą, poróżniły się. Tematem sporu prawdopodobnie było panowanie nad żyzną równiną lelantyńską leżącą na styku obu terenów.

Doszło do wojny zbrojnej nazwanej lelantyńską. Po stronie Chalkidy stanęły: Samos, Korynt, Tessalia, po stronie Eretrii natomiast: Milet, Megara i Chios.

W wyniku walk Eretria została pozbawiona jakiegokolwiek udziału na równinie Lelantyńskiej.

Nie mniej jednak:

• Eretria rozkwitała głównie dzięki handlowi z Atenami, a w VI w. p.n.e. wybijała własne monety według standardu Eubejskiego.
• Handel z Atenami przyczynił się do tego, że Solon (między 594 a 591 r. p.n.e.) przyjął standard, aby 100 nowych monet odpowiadało 70 monetom wybijanych w Eubei, dzięki czemu handel był o wiele łatwiejszy.

Okres od 505 r. p.n.e. do 490 r. p.n.e., to 15 lat gdy Eretria była uznana za największą potęgę morską Grecji.

Dlaczego tylko 15 lat?

Wszystko za sprawą Persji, która od 540 r. p.n.e. szybko przejmowała kolejne greckie miasta położone w Azji Mniejszej. Milet nie chciał się podporządkować rządom Persji.

Bunt wsparły Ateny i Eretria, która wysłała aż pięć statków.

Pod osłoną nocy Ateńczycy i Ereterianie pozostawili statki niedaleko Efezu i wyruszyli na ekspedycję w głąb lądu. Pokonali całkowicie zaskoczonych Persów.

Ci jednak szybko odrobili straty i w Efezie pokonali Ateńczyków i Eretrian.

Eretria srogo zapłaciła za wsparcie Miletu.

Król Persów uznał Eretrię za wroga numer jeden i postanowił sprowadzić wszystkich mieszkańców w kajdanach.

W 490 r. Persja wysłała statki do Eretrii.

Miasto walczyło z Persją 6 dni. W tym czasie Persjanie spalili i splądrowali świątynie a mieszkańców zabrali do niewoli. Wielu Ereterianom udało się uciec na wzgórza, gdyż wywieziono niespełna 800 mieszkańców.

Opisany cios dla Eretrii był przytłaczający i, chociaż Polis już nigdy nie odzyskało wcześniejszej władzy, mieszkańcy odbudowali miasto.

Eretrianie nie stracili ducha walki. Dowodem jest ilość statków wysłanych na wojnę pod:

• Salaminą w 480 r. p.n.e. dostarczyli aż siedem statków,

• Platejami w 479 r. p.n.e. dostarczyli aż pięć statków.

Dominacja Aten i zaraza w 437 r. p.n.e., zdziesiątkowała mieszkańców.

W 410 r. p.n.e. cała Eubea odzyskała niepodległość.

W III w. p.n.e. Chalkida stała się główna twierdzą i bazą morską, Eretria natomiast skoncentrowała się na sztuce, zyskując reputację centrum filozofii i nauki.